اگرچه دخانیات عامل خطر چند بیماری مزمن مانند آمفیزم، برونشیت مزمن بیماری های قلبی عروقی و سرطان شناخته شده اند اما در مورد پیامدهای تغذیه ای مصرف این گونه مواد دانسته های ما اندک است…

افرادی که از دخانیات استفاده می کنند ۲ تا ۴ برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری های عروق قلب و سکته قرار دارند. خطر سرطان ریه در مردان ۲۳ و در زنان ۱۳ برابر می شود و ۱۲ تا ۱۳ برابر بیش از دیگر افراد جامعه در اثر بیماری های انسدادی ریه جان می بازند. کسانی که دخانیات مصرف می کنند، روزانه مقدار زیادی ماده سرطان زا را به بدن خود وارد می کنند و مقدار زیادی از مواد مفید مورد نیاز بدن را از بین می برند، بنابراین در معرض خطر کمبود بسیاری از مواد مغذی و پیامدهای ناشی از آنها قرار دارند. موادمخدر  مانند کدئین، هروئین و مرفین بر سیستم گوارشی اثر می گذارند. یبوست در این افراد شایع است. معمولا طی دوره های ترک اعتیاد ، اسهال، تهوع و استفراغ رخ می دهد که باعث تخلیه مواد مغذی و عدم تعادل الکترولیت ها مانند سدیم، پتاسیم و کلراید می شود. در این شرایط رژیم پرفیبر و آب فراوان توصیه می شود. مصرف محرک هایی مانند کراک ، کوکائین و مت آمفتامین باعث کاهش اشتها، کاهش وزن و سوءتغذیه می شود. معتادان به این مواد، ممکن است روزهای زیادی را بدون غذا سپری کنند و دچار دهیدراتاسیون و عدم تعادل الکترولیت ها شوند. معمولا این افراد وزن زیادی از دست می دهند و دچار سوءتغذیه شدید می شوند.

افرادی که از محرک ها استفاده می کنند، در معرض خطر کمبود بسیاری از مواد مغذی مانند روی، کلسیم، فولات، ویتامین C و E، بتاکاروتن، لیکوپن و اسیدهای چرب ضروری هستند. بخشی از این کمبودها به این دلیل است که معمولا الگوی غذایی مناسبی ندارند. بیشتر از غذاهای چرب و حاوی کربوهیدرات ساده و کمتر از میوه و سبزی استفاده می کنند. ورزش نمی کنند. از طرفی مواد دخانی می توانند باعث تخریب بسیاری از مواد مغذی شوند یا جذب آنها را کاهش دهند که به برخی از آنها اشاره می شود:

آنتی اکسیدان ها

تنباکو و دیگر موادمخدر باعث افزایش تولید رادیکال های آزاد در بدن می شوند. رادیکال های آزاد طی روندهای معمول بدن تولید و به کمک آنتی اکسیدان ها خنثی می شوند. مصرف موادمخدر تولید رادیکال های آزاد را افزایش می دهد و آنتی اکسیدان ها را تخریب می کند که حاصل آن آسیب های زیادی است که به دلیل استرس اکسیداتیو در بدن ایجاد می شود. احتمال ابتلا به بیماری های قلبی عروقی، دیابت، آب مروارید و انواع سرطان ها، درنتیجه نیاز به آنتی اکسیدان ها برای مقابله با این ترکیبات افزایش می یابد. بیشتر آنتی اکسیدان های رژیم غذایی، ویتامینC وویتامین E هستند. فیتوکمیکال هایی مانند بیوفلاونوییدها و کاروتنوییدها نیز آنتی اکسیدان های خوبی به شمار می روند.

ویتامین C:

این ویتامین یک آنتی اکسیدان قوی محسوب می شود و به بدن در مقابله با بسیاری از بیماری ها از جمله بیماری های قلبی و سرطان ها کمک می کند. همچنین می تواند آثار ناخوشایند افزایش سن را نیز کاهش دهد. افرادی که دخانیات مصرف می کنند، ویتامین C بیشتری از دست می دهند. یک سیگار حدود ۲۵ میلی گرم ویتامین C را از بین می برد که تقریبا به اندازه ویتامین C موجود در یک پرتقال است، در حالی که بدن افراد سیگاری برای مقابله با آسیب، اکسیداتیو حاصل از دخانیات به ویتامین C بیشتری نیاز دارد. برای غلبه بر این مشکل یک فرد سیگاری باید مصرف ویتامین C خود را به حدود ۲۰۰ میلی گرم در روز افزایش دهد. نیاز به ویتامین C در فردی که سیگار نمی کشد ۶۰ میلی گرم در روز است.

ویتامین D و کلسیم:

دخانیات اثر نامطلوبی بر متابولیسم ویتامین D و کلسیم دارند. کمبود ویتامین D در افرادی که از دخانیات استفاده می کنند، نسبت به افراد دیگر ۵۰ درصد بیشتر است. کمبود کلسیم و ویتامین D می تواند باعث بروز مشکلات استخوانی و بیماری های مزمنی شود که مطالعات نشان داده اند با کمبود کلسیم و ویتامین D ارتباط دارند.

ویتامین E:

ویتامین E از رسوب چربی ها در دیواره داخلی شریان ها جلوگیری می کند. دخانیات می توانند باعث کاهش انعطاف پذیری عروق شوند بنابراین مصرف غذاهای غنی از این ویتامین برای افراد سیگاری بسیار ضروری است.

ویتامین B۶:

ترکیبات موجود در مواد دخانی جذب ویتامین B۶ را مختل می کنند. این ویتامین در متابولیسم پروتئین ها نقش مهمی دارد و برای سنتز و عملکرد بسیاری از هورمون ها، میانجی های عصبی و آنزیم ها لازم است.

منیزیم:

افراد سیگاری مستعد کمبود منیزیم هستند. کلسیم و منیزیم انقباض ماهیچه های قلب را تنظیم می کنند و باعث ضربان منظم قلب می شوند، بنابراین یکی از علایم اولیه کمبود منیزیم و کلسیم، ضربان نامنظم قلب است. کمبود منیزیم می تواند باعث افزایش فشارخون نیز بشود.

بتاکاروتن:

اگرچه بتاکاروتن که پیش ساز ویتامین A است در بدن به عنوان آنتی اکسیدان عمل می کند اما ثابت شده افرادی که از سیگار و دخانیات استفاده می کنند نباید از دوزهای بالای بتاکاروتن استفاده کنند. نتایج یک مطالعه نشان داد مصرف بتاکاروتن خطر سرطان ریه را در این افراد تا ۱۸ درصد افزایش می دهد. با اینکه مصرف مقدار مناسب بتاکاروتن می تواند مفید باشد اما افرادی که از سیگار و سایر دخانیات استفاده می کنند، نباید بیش از ۲۰ تا ۳۰ میلی گرم در روز بتاکاروتن مصرف کنند. مقدار بتاکاروتن در ۱۰۰ گرم هویج خام حدود ۸ میلی گرم است.

مواد دخانی در بارداری

استفاده از تنباکو در زمان بارداری از عوامل خطر عمده برای پیامدهای بد در زمان بارداری است از جمله سقط خودبه خود، تاخیر در رشد داخل رحمی جنین، تولد نوزاد نارس، شکاف کام و مرگ های جنینی. عدم تعادل در وضعیت تغذیه ای هم از نظر ریزمغذی ها و هم از نظر درشت مغذی ها در زنانی که دخانیات مصرف می کنند، دیده شده است که نقش مهمی در بیماری زایی و پیامدهای نامطلوب بر جنین دارد. برای مثال سطوح آنتی اکسیدان هایی مانند ویتامین E و C و بتاکاروتن در این افراد کمتر است. همچنین دیده شده است که کمتر میوه و سبزی استفاده می کنند و در خطر مصرف کم ویتامین C و کاروتنوییدها قرار دارند. استفاده منظم از مکمل های ویتامینی و موادمعدنی به این زنان توصیه می شود.

مواد دخانی و وزن

در افرادی که از مواد دخانی استفاده می کنند معمولا به علت کاهش اشتها و مشکلات متابولیسمی کاهش وزن شدیدی رخ می دهد و خطر سوءتغذیه افزایش می یابد. وقتی افرادی که سیگار می کشند اقدام به ترک اعتیاد آن می کنند، ۵/۲ تا ۳ کیلوگرم وزن اضافه می کنند. دلایلی برای این افزایش وزن وجود دارد، از جمله:

نیکوتین می تواند باعث کاهش اشتها شود.

نیکوتین باعث افزایش متابولیسم پایه فرد می شود.

حس بویایی و چشایی بعد از ترک اعتیاد به سیگار به حالت عادی برمی گردد و این امر می تواند به نوبه خود باعث تحریک بیشتر اشتها شود.

گاهی خوردن به عنوان جایگزین سیگار کشیدن استفاده می شود.

اگر فرد رژیم مناسب و فعالیت فیزیکی داشته باشد، می تواند تا حد زیادی خطر افزایش وزن را کاهش دهد. این موارد می توانند به کنترل وزن کمک کنند:

در مواقعی که برای پر کردن خلأ سیگار نیاز به خوردن دارید، از غذاهای سالمی مانند هویج، سیب یا سبزی و میوه ها استفاده کنید.

مصرف غذاهای با قند و چربی بالا را بیشتر از قبل محدود کنید (مانند شکلات، چیپس، نوشابه ها، کیک و کلوچه).

حداقل ۸ لیوان در روز آب بنوشید.

آدامس بدون قند بجوید.

بهبود وضعیت تغذیه، سلامت ذهنی، عاطفی و فیزیکی فرد را بهبود می بخشد. یادگیری روش صحیح غذا خوردن می تواند برای تمام اعضای خانواده مفید باشد. همه افرادی که دخانیات مصرف می کنند باید سبزی و میوه های بیشتر و ورزش را در برنامه روزانه خود بگنجانند اما بهترین راه برای سالم نگه داشتن بدن، ترک اعتیاد به دخانیات است.

برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره های زیر تماس حاصل فرمایید :

02155140531

موضوعات مرتبط :

نقش خانواده در ترک اعتیاد  |  نه گفتن را برای توصیه مصرف مواد مخدر یاد بگیریم  |  نباید اعتیاد و ترک اعتیاد را ساده پنداشت